Lüğətlərdə axtarış.

Arğac - parçanın eni istiqamətində bir-birinə paralel saplar. Toxuma prosesində arğac sapları əriş saplarının arasından keçirilir. Tül pərdə, xalça, palaz və bir sıra trikotaj məmulatlarında da eninə saplar "arğac" adlanır. == İstinad == Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, 2011, t.2.

IP-telefoniya (tələffüz: ay-pi telefoniya) — səsli zənglər, internet kimi internet protokolu (IP) şəbəkələri üzərindən səsli rabitə seanslarının çatdırılması üçün üsul və texnologiyalar qrupu. IP-telefonlar Ethernet şəbəkəsinə bağlanır və sonra IP-ünvan alırlar. IP-telefoniyada telefon danışıqları verilənlərin ötürülməsi şəbəkələri üzərindən aparıldığından şəhərlərarası və beynəlxalq danışıqlar xeyli ucuz başa gəlir. == Tarixi == IP-telefoniyanı tətbiq etmək üçün ilk cəhd 1983-cü ildə ABŞ-nin Massaçusets ştatının Kembric Universiteti tərəfindən göstərilmişdir. Həmin layihədə kompüterlərin tərkibinə analoq səs siqnalına çevirərək paket şəklinə salan xüsusi avadanlıqların daxil edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu layihə çərçivəsində Bolt Berankand Newman şirkətinin ABŞ-nin qərb və şərq hissələrində yerləşən ofisləri arasında İnternet şəbəkəsindən istifadə etməklə səs siqnal veriliməsinin təşkil olunmasına baxmayaraq, rabitə zamanı paketlərin itkisi və gecikməsi nəticəsində fasilələr yaranaraq səsin keyfiyyətini həddindən artıq aşağı salmışdır.Mütərəqqi texnologiya olan İP telefonun kəşfi İsrailin Vokatel şirkətinə məxsusdur. 1995-ci ildə Vokatel şirkəti siqnalların rəqəm formasına çevrilməsində mövcud elmi nailiyyətlərin tətbiqi ilə kodek, kompüter və İP protokolundan istifadə edərək İnternet şəbəkəsi ilə danışıq siqnallarının verilməsinə nail olmuşdur. 1995-ci ildən başlayaraq İP telefon üçün səsin sıxılması prosesində iki – GSM və TrueSpeech (DSP Group İnc. Şirkəti), daha sonra isə SİP (Session İnitiation Protocol) protokolu təkmilləşdirilmişdir. == Növləri == İnternet şəbəkəsində xüsusi internet protokolları (İnternet Protokol – İP) əsasında hazırlanmış yeni texnologiyalar tətbiq edilir.

İp Man (çin. 葉問, ing. Yip Man; 1 oktyabr 1893 – 2 dekabr 1972, Honkonq) Çin döyüş sənəti ustası, uşu döyüş sənətini (Vin Çun stili) tədris etməyə başlamış ilk şəxs. Aktyor, döyüş ustası Brüs Linin müəllimi.

Yp səhrası - Nevada ştatının şimal-qərbində yerləşən səhra. Səhra kiçik ölçülərə malikdir. == Xarici keçidlər == Nevada Atlas and Gazetteer, 2001, pg.

Diş ipi, ağız və diş sağlamlığı alətlərindəndir.Diş fırçasının təmizləyə bilmədiyi ara üzləri və sabit protezləri (körpü deyə ifadə edilən diş qapaqlarlarının) gövdə hissələrinin diş ətində baxan hissələrinin təmizlənməsini təmin edən bir vasitədir.Dişəti xəttinin altındakı və dişlər arasındakı yerlərdəki plak yemək artıqları diş ipiylə çıxarıla bilər.

"İp Man 2" (çin. 葉問2, ing. Ip Man 2 ) — Donni Yenin iştirakı ilə çəkilən və uşu döyüş sənətini (Vin-Çun stili) tədris etməyə başlamış ilk şəxs olan İp Manın həyatından bəhs edən yarıbioqrafik döyüş filmi. == Məzmun == Yaralı İp Man dostunun köməyilə Foşandan müvəffəqiyyətlə qaçır. İp Man burada çətin günlərini yaşayır. O ailəsini dolandıra bilmir. Hətta evinin kirayə pulunu verə bilmir. Buna görə də o Vin-Çun döyüş stilini tədris etməklə pul qazanıb ailəsini dolandırmaq istəyir. İp Manın dostu ona geniş bir zal tapır. Bundan sonra İp Man şagird yığmaq üçün elanlar yazıb divara yapışdırır.

"İp Man 3 " (çin. 葉問3, ing. Ip Man 3 ) — Donni Yenin iştirakı ilə çəkilən və uşu döyüş sənətini (Vin-Çun stili) tədris etməyə başlamış ilk şəxs olan İp Manın həyatından bəhs edən yarıbioqrafik döyüş filmi.

"İp Man" (çin. 葉問, ing. Ip Man) – Donni Yenin iştirakı ilə çəkilən və uşu döyüş sənətini (Vin Çun stili) tədris etməyə başlamış ilk şəxs olan İp Manın həyatından bəhs edən yarıbioqrafik döyüş filmi.

"İp Man 2" (çin. 葉問2, ing. Ip Man 2 ) — Donni Yenin iştirakı ilə çəkilən və uşu döyüş sənətini (Vin-Çun stili) tədris etməyə başlamış ilk şəxs olan İp Manın həyatından bəhs edən yarıbioqrafik döyüş filmi. == Məzmun == Yaralı İp Man dostunun köməyilə Foşandan müvəffəqiyyətlə qaçır. İp Man burada çətin günlərini yaşayır. O ailəsini dolandıra bilmir. Hətta evinin kirayə pulunu verə bilmir. Buna görə də o Vin-Çun döyüş stilini tədris etməklə pul qazanıb ailəsini dolandırmaq istəyir. İp Manın dostu ona geniş bir zal tapır. Bundan sonra İp Man şagird yığmaq üçün elanlar yazıb divara yapışdırır.

"İp Man 3 " (çin. 葉問3, ing. Ip Man 3 ) — Donni Yenin iştirakı ilə çəkilən və uşu döyüş sənətini (Vin-Çun stili) tədris etməyə başlamış ilk şəxs olan İp Manın həyatından bəhs edən yarıbioqrafik döyüş filmi.

İps (q.yun. Ίψους) — Frigiyada, böyük sard magistralında itirilmiş şəhərdir. Şəhərin dəqiq yeri müəyyən edilməyib. Buna baxmayaraq, onun Türkiyə Anadolusunda, Çayırbağ yaxınlığında yerləşdiyi güman edilir.Şəhər tarixdə İps döyüşü ilə xatırlanır. E.ə. 301-ci ildə baş tutan döyüşdə diadox I Selevk Nikator I Təkgözlü Antiqon üzərində qələbə çalmışdır.

Ağac — qol-budağı və gövdəsi oduncaqlaşmış çoxillik bitki. Ağac, ağacların və digər bitkilərin əsas gücləndirici və qida keçirici toxuması və ən bol və çox yönlü təbii materiallardan biridir. Həm gimnospermlər, həm də angiospermlər də daxil olmaqla bir çox botanika növləri tərəfindən istehsal olunan ağac müxtəlif rənglərdə və taxıl naxışlarında mövcuddur. Ağırlığına görə güclüdür və elektrik enerjisini izolyasiya edir və arzu olunan akustik xüsusiyyətlərə malikdir. Bundan əlavə, o, metal və ya daş kimi rəqabət aparan materiallarda olmayan “istilik” hissi verir və nisbətən asanlıqla işlənir. Material olaraq ağac insanlar Yer üzündə görünəndən bəri istifadə olunur. Bu gün texnoloji tərəqqiyə və metallar, plastiklər, sement və digər materiallarla rəqabətə baxmayaraq, ağac ənənəvi rollarının əksəriyyətində yerini qoruyur və onun xidmət qabiliyyəti yeni istifadələr hesabına genişlənir. Taxta, mebel və kontrplak kimi məşhur məhsullara əlavə olaraq, ağac ağac əsaslı panellər, sellüloz və kağız və bir çox kimyəvi məhsullar üçün xammaldır. Nəhayət, odun hələ də dünyanın əksər hissəsində mühüm yanacaqdır. == Xarakteristikası == İnkişaf etmiş kök, gövdə, yarpaq, çiçək, meyvə və toxuma malik olan ağaclar ali bitkilərdir.

Arxac dağı – Babək rayonu ərazisində dağ (hünd. 1094,4 m). Naxçıvan dağarası çökəkliyinin cənub-şərq qurtaracağındakı Nehrəm platosunun cənub-qərb kənar hissəsində, Nehrəm kəndindən 4,3 km cənubdadır. Orta Eosenin Lütet mərtəbəsinin alt hissəsinə aid Alt Dərəlik yarımlay dəstəsinin bazal konqlomeratlarından təşkil olunmuş, sıldırımlı cənub-qərb yamaclarında Üst Tabaşirin Turon mərtəbəsinin alt hissəsinə aid eyniadlı lay dəstəsinin vulkanogen törəmələri açılan günbəzvari yüksəklikdir. Tektonik cəhətdən Naxçıvan qoyulma çökəkliyinin cavan çöküntüləri ilə örtülmüş Culfa qalxımının şimal-şərq qanadında yerləşir.

Ağac — İranın Həmədan ostanında kənd.. == Coğrafi yerləşməsi == Mərkəzi şəhristanının Rəzən bölgəsinin Şəra kəndistanında, Rəzən qəsəbəsindən 63 km cənub-şərqdədir.

Ağac — qol-budağı və gövdəsi oduncaqlaşmış çoxillik bitki. Ağac, ağacların və digər bitkilərin əsas gücləndirici və qida keçirici toxuması və ən bol və çox yönlü təbii materiallardan biridir. Həm gimnospermlər, həm də angiospermlər də daxil olmaqla bir çox botanika növləri tərəfindən istehsal olunan ağac müxtəlif rənglərdə və taxıl naxışlarında mövcuddur. Ağırlığına görə güclüdür və elektrik enerjisini izolyasiya edir və arzu olunan akustik xüsusiyyətlərə malikdir. Bundan əlavə, o, metal və ya daş kimi rəqabət aparan materiallarda olmayan “istilik” hissi verir və nisbətən asanlıqla işlənir. Material olaraq ağac insanlar Yer üzündə görünəndən bəri istifadə olunur. Bu gün texnoloji tərəqqiyə və metallar, plastiklər, sement və digər materiallarla rəqabətə baxmayaraq, ağac ənənəvi rollarının əksəriyyətində yerini qoruyur və onun xidmət qabiliyyəti yeni istifadələr hesabına genişlənir. Taxta, mebel və kontrplak kimi məşhur məhsullara əlavə olaraq, ağac ağac əsaslı panellər, sellüloz və kağız və bir çox kimyəvi məhsullar üçün xammaldır. Nəhayət, odun hələ də dünyanın əksər hissəsində mühüm yanacaqdır. == Xarakteristikası == İnkişaf etmiş kök, gövdə, yarpaq, çiçək, meyvə və toxuma malik olan ağaclar ali bitkilərdir.

Ağac

Ağac yoxsa taxta — ağaclarda və kollarda hüceyrə bölünməsi nəticəsində yaranan daimi toxumadan ibarət materialdır. Ağacın oduncaq hissəsi sənaye üçün qiymətli hesab olunur. Ondan müxtəlif məqsədlər üçün konstruksiya materialları kimi istifadə olunur. Metala nisbətən aşağı möhkəmlik göstəricilərinə malik olmasına baxmayaraq ağacın texnikada öz tətbiq sahəsi mövcuddur. Ağac gövdəsinin en kəsiyi şəkildə göstərilmişdir. Gövdə xarici və daxili qatlardan ibarətdir. Xarici qat gövdəni xarici təsirlərdən qoruduğu halda, daxili qat – mantar qida madəllərini ağacın daxilinə hərəkət etdirməyə xidmət edir. Mantarın altında cavan hüceyrələrin və qabıq hissələrinin inkişaf etdiyi nazik kambi qatı yerləşir. Mərkəzə doğru getdikcə ağac gövdəsində sütul, nüvə və özək yerləşir. Sütul qatında əsas inkişaf prosesi gedir.

Ağac kömürü — havaya çıxışı olmayan ağacın pirolizi zamanı əmələ gələn mikroporous yüksək karbonlu məhsul. Kömür 1100 °C-dən çox temperaturda yanır . Hazır kömür əsasən karbondan ibarətdir. Adi odun yandırmaq yerinə kömür istifadə etməyin üstünlüyü suyun və digər komponentlərin olmamasıdır. Bu, kömürün daha yüksək temperaturda yanmasına və çox az tüstü çıxarmasına imkan verir (adi odun çoxlu buxar, üzvi uçucu maddələr və yanmamış karbon hissəcikləri verir). == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Уголь древесный // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907. Козлов В. Н., Нимвицкий А. А. Технология пирогенетической переработки древесины.

Ağacqurbağaları (lat. Hylidae) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin suda-quruda yaşayanlar sinfinin quyruqsuzlar dəstəsinə aid heyvan fəsiləsi. Dünyanın hər yerində olur. Cənubi Amerikanın tropik hissəsində və Avstraliyada daha çoxdur. Əksəriyyəti ağacda yaşayır. Bədənin uz. 2,5-13,5 sm-dir, cinsi və 400-dən çox növü məlumdur. Əksəriyyəti ağacda yaşayır. Ən böyük cinsi - əsl ağac qurbağası (Nula cinsi) 350 növü əhatə edir. Ağac qurbağasına Ukraynada və Qafqazda o cümlədən Azərbaycanda təsadüf edilir.

Ağac sarmaşığı (Cobaea L.)-yabanı halda dağlıq,tropik meşələrdə bitən iri kol bitkisidir.Şaxələnmiş bığcıqları vaitəsilə bitkilərə sarmaşır.Ağac sarmaşığı yarasalar və ya iri gecə kəpənəkləri vasitəsilə tozlanır.Cinsin iki növü vardır:sallaqçiçəkli ağac sarmaşığı (C.penduliflora) və sarmaşan ağac sarmaşığı (C.scandens).Sarmaşan ağac sarmaşığı dekorativ gülçülükdə şaquli yaşıllaşdırmada geniş istifadə olunur.Ağac sarmaşığı gövdələri 3 m uzunluqda olan bitkidir.İlk istifadə edilən növün gülləri al-qırmızı rəngdə olub, diametri 9 sm-ə çatır.Mədəni formasının (C.scandens f.alba) sarı gülləri vardır.Gül və zoğları əvvəlcə yaşıl rəngdə,sonradan al-qırmızı olur.Ağac sarmaşığı şitil üsulu ilə yetişdirilir.Torpağı əkəndən sonra şitilləri sulamaq lazımdır.Ağac sarmaşığı lian bitkilərə aiddir.Onun inkişaf etməsi üçün taxta və metal konstruksiyalardan dayaq qurulur və buna əsasən müxtəlif kompozisiyalar yaradılır.Azərbaycanda təbii halda meşələrdə,mədəni halda isə yaşıllaşdırmada və parkların salınmasında istifadə olunur. == Məlumat mənbəsi == Tofiq Məmmədov (botanik) "Gülçülük ensiklopediyası": Bakı: "Azərbaycan"-2016.

Ağac vallabisi (lat. Dendrolagus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin i̇kikəsicidişlilər dəstəsinin kenqurular fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Ağac ördəkləri (lat. Dendrocygninae) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qazkimilər dəstəsinin ördəklər fəsiləsinə aid heyvan yarımfəsiləsi.

Ağac ördəyi (lat. Dendrocygna) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qazkimilər dəstəsinin ördəklər fəsiləsinə aid heyvan cinsi. Ağac ördəkləri tropik və subtropik qurşaqlarda yayılmışdır. Xallı ördəklər Yeni Qvineya, Sulavesi, Mundinao, Kiçik Zond adaları, Bismark arxipelaqında yaşayır. Burada səyyah ördəkləri də görmək olar. Onlar Şimali Avstraliya, Filippin, Yava və Kalimantan adalarında, Kiçik Zond və Molukk adalarında, Yeni Qvineya və Yeni Britaniyada məskunlaşıblar. Çəhrayıayaq ördəyin vətəni Cənubi və Şərqi Avstraliyadır.

B-ağac – ağacşəkilli struktur. == Vəzifəsi == B-ağaclardan verilənlər bazasının indekslərinin yaradılmasında istifadə olunur. Sadə indeksli strukturda indeksin qiymətləri və onların yazılarından və ya sətirlərindən ibarət göstəricilər ardıcıl qaydada, adətən, artan sıra ilə saxlanılır. İndekslənən verilənlər bir neçə yazıda saxlanılarsa, onda indeksin böyük qiymətlərinin axtarışı həddindən artıq çox vaxt apara bilər. B-ağac indeks strukturunda xüsusi elementlər nəzərdə tutulur ki, bütün ağaca baxmadan sadə indeksin istənilən elementini verilənlər bazasında tez axtarıb tapmaq mümkün olsun. Şəkildən göründüyü kimi, ağacın birinci qatında (kökdə) sonrakı qatda olan hər bir blokun maksimal qiymətini göstərən elementlər olur; ağacın ən aşağı qatında verilənlərin yazılarını göstərən sadə indeks yerləşir. Konkret qiymətin axtarışı zamanı verilənlər bazası, sadəcə olaraq, ağacın bütün qatlarını gəzir və lazım olan yazının və ya sətrin göstərişilərini özündə saxlayan sadə indeks elementlərini axtarır. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Bartek palıdı — bir yay palıdı, təbii bir abidə. Polşada Sventokşis voyevodalığı, Zaqnansk kommunasının yol kənarında böyüyən bir palıd ağacı. Bu ağac bütün məşhurdur. Təxminən 9.85 m enə və 30 m hündürlüyə malik olan bir palıd, Polşanın məşhur botaniki Vadislav Şaferin başçılıq etdiyi münsiflər heyəti tərəfindən "Polşadakı ən gözəl ağac" olaraq bəyan edilib. == Tarixi == Son dendroloji araşdırmalara görə, ağacın yaşı 645-670 yaş arasında qiymətləndirilir. Palıd ağacının dəqiq yaşı özəyinin çürüməsinə görə müəyyən edilə bilməz. Bəzi mənbələrdə Bartekin yaşı hətta 1200 olaraq qiymətləndirilir. 1954-cü ildən bu yana palıd təbii bir abidə sayılır. Bir əfsanəyə görə, Yan III Sobieski və Mariya Kazimirtanın xəzinələri Bartek palıdında gizlədilmişdir. Palıd gövdəsinin cənub-şərq tərəfində yerli metalurgiya zavodlarında hazırlanmış, çarmıxa çəkilmiş Məsihin iki siması asılmışdır.

Göyəm (lat. Prunus spinosa) — gülçiçəklilər fəsiləsinin gavalı cinsinə aid çiçəkli bitki növü. == Paylanma == Növün vətəni Avropa, Qərbi Asiya və şimal-qərb Afrikadır. == Meyvəsi == Göyəmin tərkibində 8%-ə qədər şəkər (fruktoza və saxaroza), 2,5% üzvi turşu (əsasən alma), 1% pektinli maddə, 1,5% aşılayıcı maddə, vitamin C və rəngləyici maddələr vardır. Dadı gər olduğundan təzə halda yeyilmir. Göyəmdən mürəbbə, povidlo, kompot, "ternovka" adlı spirtli içki, sirkə, kvas hazırlanır. Qurudulmuş meyvələri aşpazlıqda işlədilir. Duza qoyulmuş göyəm çox dadlı olur.[mənbə göstərin]Meyvələri şaxta vurduqda dadı şirinləşir və təzə halda yeyilmək üçün yararlıdır. Çəyirdəyində 37%-ə qədər yağ vardır. Tərkibində acı amiqdalin qlükozidi olduğundan texniki məqsədlər üçün işlədilir.

IP-ünvan — İnternet şəbəkəsinə qoşulmuş hər bir kompüterin rəqəmlərdən ibarət elektron ünvanı. IP protokolu — İnternet qovşaqları (NODE) arasında məlumatların ötürülməsinə və yönləndirilməsinə (marşrutlanmasına) cavabdeh olan şəbəkə səviyyəli protokol (TCP/IP protokollarının bir hissəsi). IP standartı — Mexanik və ya elektrik cihazlarının suya, toza və ya xarici təsirlərə müqavimətini ölçmək üçün istifadə olunur. IP təhlükəsizliyi — IP protokolu ilə ötürülən verilənlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün protokollar toplusu. İP telefoniya — Danışığın paket kommutasiyası şəbəkələri, o cümlədən internetlə ötürülməsi üçün IP protokolu bazasında qurulmuş texnologiya. IPv4 — IPv6 — IPTV — IP protokolu üzrə məlumatların ötürülməsi şəbəkələrində rəqəmli interaktiv televiziya, televiziyanın yeni nəsli.

Hüseyn Arac (15 oktyabr 1956, Kiçik Asiya) — Danimarka Sosial Demokratlar partiyasının tərcüməçisi və siyasətçisi. == Həyatı == Hüseyn Arac 1956-cı ildə oktyabrın 15-də Türkiyə Anadolu şəhərində anadan olmuşdur. == Fəaliyyəti == Hüseyn Arac 1993-cü ildə Bələdiyyə Məclisinə üzv seçilərək siyasi sferada ilk addımını atmışdır. 1998–2002-ci illərdə Arac İctimai işlər üzrə dairə başçısı olmuşdur. O,2005–2007-ci illərdə Arhus Dairə Bələdiyyəsinin üzvü seçildi.26 oktyabr 2010-cu ildən 28 avqust 2011-ci ilə qədər Kirsten Brosbolun müavini kimi "East Jutland's Storkreds"-in müvəqqəti məclis üzvü olmuşdur. Hüseyn Arac hər zaman öz çıxışlarında Danimarkanı təmsil etməsinə baxmayaraq Türk olduğunu vurğulayıb və həmçinin Azərbaycana da böyük diqqət ayırmışdır və Qarabağ problemini Danimarka parlamentində gündəmə gətirmişdir.

Telefon ilə internetə girən userlərin IP adresləri çox vaxt dinamik-tir, yəni servis provayder - de həmin anda boş olan bir IP adresini internetə girən kompüterlərə verər. Buna görə də hər internetə girəndə IP adreslərinin bir bölümü dəyişər. Dinamik IP adresleri, zaman içində dəyişir: • Bağlantı qopartılıp yenidən bağlandığında dəyişər, • Periyodik olarak (misal her axşam saat 00:00'da) dəyişəbilər, • Yük altında vəya yüksüz durumda dəyişəbilər • vs. Dinamik IP adresi olduğu halda kompüterini server kimi işlətmək isteyenler NO-IP kimi pulsuz olan servisleri istifadə edəbilərlər. Bu cür xidmətlər normal DNS'e görə daha yavaş olsa da ( dinamik DNS'te önbellekleme edilməz) az ziyaret ediləcək saytlar üçün uyğundur.

IP-ünvan (aypi-ünvan, ingilis dilindəki Internet Protocol address sözlərinin qısaltmasıdır) — internet şəbəkəsinə qoşulmuş hər bir kompüterin rəqəmlərdən ibarət elektron ünvanı. İnternet sistemində kompüterlər iki variant ünvana malikdirlər: rəqəm IP-ünvanı və simvolik domen ünvanı. İnternetə qoşulan hər bir kompüterin öz IP-ünvanı olur. Digər bütün kompüterlər bu IP-ünvanla əlaqə saxlayırlar. İki ayrı kompüter eyni şəbəkədə olmasalar da IP-ünvanları onların bir-biri ilə əlaqə qurmasına imkan verir. Hal-hazırda ən çox istifadə edilməkdə olan IP version 4 üçün 32 bit həcmində IP-ünvanlar istifadə edilir və nöqtələr ilə ayrılmış 4 ədəd 8 bitlik rəqəmlərlə göstərilir. Məsələn, 212.85.102.14. Belə işarələmə IP-ünvan forması adlanır. İnternet şəbəkəsinin istifadəçiləri üçün ünvanları bu sistemlə yadda saxlamaq çətin olduğu üçün mütəxəssislər istifadəçilərin ünvanlarının yaradılmasında "domen adları sistemi"ni (DNS) təklif etdilər. == Dinamik və statik IP-ünvanlar == Telefon ilə internetə girən istifadəçilərin IP-ünvanları çox vaxt dinamikdir, yəni servis provayderdə həmin anda boş olan bir IP-ünvanı internetə girən kompüterə verir.

İnternet protokolu və ya IP protokolu (ing. Internet Protocol) – İnternet qovşaqları (NODE) arasında məlumatların ötürülməsinə və yönləndirilməsinə (marşrutlanmasına) cavabdeh olan şəbəkə səviyyəli protokol (TCP/IP protokollarının bir hissəsi). RFC 791 sənədlərində təsvir olunub. Verilənlərin uc sistemlər və yönləndiricilər (ROUTER) arasında ötürülən paketlərə bölünmə qaydalarını müəyyən edir. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.

IP Standartı (Ingress Protection Rating) Mexanik və ya elektrik cihazlarının suya, toza və ya xarici təsirlərə müqavimətini ölçmək üçün istifadə olunur. Bu reytinqlər Beynəlxalq Elektrotexniki Komissiya (IEC) tərəfindən dərc olunur. Bu kodların bir başqa məqsədi, satılan məhsul haqqında daha ətraflı məlumat verməkdir. Rəqəmlər və şərhlər aşağıdakı cədvəldə verilmişdir. "X" heç bir qoruyan dövlət deməkdir. Məsələn, LG K10 2017 IP58 (və ya IP 5/8) lisenziyasına malikdir. Birinci rəqəm, qatı maddələrə qarşı qorunmanın dərəcəsini göstərir və ikinci rəqəm maye kontaktdan qorunma dərəcəsini göstərir. Buna görə LG K10 2017 toza qarşı və suya batırma təsirlərinə qarşı dayanıqlıdır. === Qatı cisimlərə qarşı dayanıqlıq === === Mayelərə qarşı dayanıqlıq === IP-dən sonra gələn ikinci rəqəm mayelərə qarşı davamlılığı göstərir.

IP-telefoniya (tələffüz: ay-pi telefoniya) — səsli zənglər, internet kimi internet protokolu (IP) şəbəkələri üzərindən səsli rabitə seanslarının çatdırılması üçün üsul və texnologiyalar qrupu. IP-telefonlar Ethernet şəbəkəsinə bağlanır və sonra IP-ünvan alırlar. IP-telefoniyada telefon danışıqları verilənlərin ötürülməsi şəbəkələri üzərindən aparıldığından şəhərlərarası və beynəlxalq danışıqlar xeyli ucuz başa gəlir. == Tarixi == IP-telefoniyanı tətbiq etmək üçün ilk cəhd 1983-cü ildə ABŞ-nin Massaçusets ştatının Kembric Universiteti tərəfindən göstərilmişdir. Həmin layihədə kompüterlərin tərkibinə analoq səs siqnalına çevirərək paket şəklinə salan xüsusi avadanlıqların daxil edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu layihə çərçivəsində Bolt Berankand Newman şirkətinin ABŞ-nin qərb və şərq hissələrində yerləşən ofisləri arasında İnternet şəbəkəsindən istifadə etməklə səs siqnal veriliməsinin təşkil olunmasına baxmayaraq, rabitə zamanı paketlərin itkisi və gecikməsi nəticəsində fasilələr yaranaraq səsin keyfiyyətini həddindən artıq aşağı salmışdır.Mütərəqqi texnologiya olan İP telefonun kəşfi İsrailin Vokatel şirkətinə məxsusdur. 1995-ci ildə Vokatel şirkəti siqnalların rəqəm formasına çevrilməsində mövcud elmi nailiyyətlərin tətbiqi ilə kodek, kompüter və İP protokolundan istifadə edərək İnternet şəbəkəsi ilə danışıq siqnallarının verilməsinə nail olmuşdur. 1995-ci ildən başlayaraq İP telefon üçün səsin sıxılması prosesində iki – GSM və TrueSpeech (DSP Group İnc. Şirkəti), daha sonra isə SİP (Session İnitiation Protocol) protokolu təkmilləşdirilmişdir. == Növləri == İnternet şəbəkəsində xüsusi internet protokolları (İnternet Protokol – İP) əsasında hazırlanmış yeni texnologiyalar tətbiq edilir.

IP təhlükəsizliyi (Internet Protocol Security (IPsec))-– IP protokolu ilə ötürülən verilənlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün protokollar toplusu. == Əsas məqsədi == Hesablama prosesində İnternet Protokolu Təhlükəsizliyi (IPsec) bir şəbəkədən göndərilən məlumat paketlərini təsdiqləyən və şifrləyən bir şəbəkə protokolu paketidir. İnternet Protokolunun təhlükəsizliyi (IPsec) İnternet Protokolu (IP) şəbəkələri üzərindəki ünsiyyəti qorumaq üçün kriptoqrafik təhlükəsizlik xidmətlərindən istifadə edir. IP-paketlərin autentifikasiyasını, tamlığının yoxlanmasını və/və ya şifrlənməsini həyata keçirməyə imkan verir. IPSec-ə İnternet şəbəkəsində açarların təhlükəsiz mübadiləsi üçün protokollar da daxildir. Əsasən VPN-lərin yaradılması üçün istifadə edilir. == Tarixi == 1980-ci illərin sonlarında ABŞ NIST İnternet üçün bir sıra təhlükəsizlik protokolu hazırlamışdır. Bunlardan biri, Layer-3 (SP3) Təhlükəsizlik Protokolu Motorola tərəfindən satılan IP şifrləmə cihazlarında tətbiq edilmişdir. ESP SPF protokolunun birbaşa törəməsidir. 1995-ci ildə isə İPsec rəsmi olaraq təsdiq olunub.

IP-ünvan (aypi-ünvan, ingilis dilindəki Internet Protocol address sözlərinin qısaltmasıdır) — internet şəbəkəsinə qoşulmuş hər bir kompüterin rəqəmlərdən ibarət elektron ünvanı. İnternet sistemində kompüterlər iki variant ünvana malikdirlər: rəqəm IP-ünvanı və simvolik domen ünvanı. İnternetə qoşulan hər bir kompüterin öz IP-ünvanı olur. Digər bütün kompüterlər bu IP-ünvanla əlaqə saxlayırlar. İki ayrı kompüter eyni şəbəkədə olmasalar da IP-ünvanları onların bir-biri ilə əlaqə qurmasına imkan verir. Hal-hazırda ən çox istifadə edilməkdə olan IP version 4 üçün 32 bit həcmində IP-ünvanlar istifadə edilir və nöqtələr ilə ayrılmış 4 ədəd 8 bitlik rəqəmlərlə göstərilir. Məsələn, 212.85.102.14. Belə işarələmə IP-ünvan forması adlanır. İnternet şəbəkəsinin istifadəçiləri üçün ünvanları bu sistemlə yadda saxlamaq çətin olduğu üçün mütəxəssislər istifadəçilərin ünvanlarının yaradılmasında "domen adları sistemi"ni (DNS) təklif etdilər. == Dinamik və statik IP-ünvanlar == Telefon ilə internetə girən istifadəçilərin IP-ünvanları çox vaxt dinamikdir, yəni servis provayderdə həmin anda boş olan bir IP-ünvanı internetə girən kompüterə verir.

Statik IP — Statik IP adresləri olan kompüterlərin IP adresləri dəyişməz. Server olan kompüterlər üçün statik IP tövsiyə edilir.

Internet protokol dəsti və ya daha çox tanınan adı ilə TCP/IP — funksional meyarlara uyğun olaraq İnternetdə və oxşar kompüter şəbəkələrində istifadə olunan kommunikasiya protokollarının dəstini təşkil etmək üçün freymvork. Paketdəki əsas protokollar TCP, UDP və IP-dir. Bu modelinin ilkin versiyaları Müdafiə Departamenti modeli kimi tanınırdı, çünki tədqiqat və tərtibatı DARPA vasitəsilə ABŞ Müdafiə Nazirliyi tərəfindən maliyyələşdirilirdi. İnternet protokol dəsti verilənlərin necə paketləşdirilməsini, ünvanlanmasını, ötürülməsini, yönləndirilməsini və qəbul edilməsini təyin edən ucdan-uca kommunikasiyanı təmin edir. Müəyyən bir tətbiq üçün təbəqələrin tətbiqi protokol yığınını təşkil edir. Aşağıdan yuxarıya doğru təbəqələr bir şəbəkə seqmentində (bağlantı) qalan məlumatlar üçün kommunikasiya üsullarını ehtiva edən keçid təbəqəsidir: müstəqil şəbəkələr arasında interneti təmin edən internet təbəqəsi, host-to-host kommunikasiyasını idarə edən nəqliyyat təbəqəsi və proqramlar üçün process-to-process məlumat mübadiləsini təmin edən tətbiq səviyyəsi. İnternet protokol dəstinin və onun tərkib protokollarının əsasını təşkil edən texniki standartlar IETF tərəfindən qorunur. İnternet protokol dəsti ümumi şəbəkə sistemləri üçün daha əhatəli istinad çərçivəsi olan OSI modelindən əvvəl yaranmışdır. == Həmçinin bax == BBN Report 1822 Fast Local Internet Protocol Avtomatlaşdırma protokollarının siyahısı İnformasiya texnologiyaları akronimlərinin siyahısı IP protokol nömrələrinin siyahısı Şəbəkə protokollarının siyahısı TCP və UDP port nömrələrinin siyahısı == İstinadlar == === Əlavə ədəbiyyat === Douglas E. Comer. Internetworking with TCP/IP – Principles, Protocols and Architecture.

IP-telefoniya (tələffüz: ay-pi telefoniya) — səsli zənglər, internet kimi internet protokolu (IP) şəbəkələri üzərindən səsli rabitə seanslarının çatdırılması üçün üsul və texnologiyalar qrupu. IP-telefonlar Ethernet şəbəkəsinə bağlanır və sonra IP-ünvan alırlar. IP-telefoniyada telefon danışıqları verilənlərin ötürülməsi şəbəkələri üzərindən aparıldığından şəhərlərarası və beynəlxalq danışıqlar xeyli ucuz başa gəlir. == Tarixi == IP-telefoniyanı tətbiq etmək üçün ilk cəhd 1983-cü ildə ABŞ-nin Massaçusets ştatının Kembric Universiteti tərəfindən göstərilmişdir. Həmin layihədə kompüterlərin tərkibinə analoq səs siqnalına çevirərək paket şəklinə salan xüsusi avadanlıqların daxil edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu layihə çərçivəsində Bolt Berankand Newman şirkətinin ABŞ-nin qərb və şərq hissələrində yerləşən ofisləri arasında İnternet şəbəkəsindən istifadə etməklə səs siqnal veriliməsinin təşkil olunmasına baxmayaraq, rabitə zamanı paketlərin itkisi və gecikməsi nəticəsində fasilələr yaranaraq səsin keyfiyyətini həddindən artıq aşağı salmışdır.Mütərəqqi texnologiya olan İP telefonun kəşfi İsrailin Vokatel şirkətinə məxsusdur. 1995-ci ildə Vokatel şirkəti siqnalların rəqəm formasına çevrilməsində mövcud elmi nailiyyətlərin tətbiqi ilə kodek, kompüter və İP protokolundan istifadə edərək İnternet şəbəkəsi ilə danışıq siqnallarının verilməsinə nail olmuşdur. 1995-ci ildən başlayaraq İP telefon üçün səsin sıxılması prosesində iki – GSM və TrueSpeech (DSP Group İnc. Şirkəti), daha sonra isə SİP (Session İnitiation Protocol) protokolu təkmilləşdirilmişdir. == Növləri == İnternet şəbəkəsində xüsusi internet protokolları (İnternet Protokol – İP) əsasında hazırlanmış yeni texnologiyalar tətbiq edilir.

IP PBX (Internet Protocol private branch exchange) — telefon uzantılarını ictimai telefon şəbəkəsinə (PSTN) birləşdirən və biznes üçün daxili rabitəni təmin edən sistem. IP PBX IP bağlantısı olan PBX sistemidir və TCP/IP protokol dəstindən istifadə edərək əlavə audio, video və ya ani mesajlaşma rabitəsi təmin edə bilər. VoIP şlüzləri bizneslərə uzun məsafə xərclərini azaltmağa, səs və məlumat üçün vahid şəbəkənin üstünlüklərindən yararlanmağa kömək etmək məqsədilə idarə olunan intranetdən istifadəni ənənəvi PBX funksionallığı ilə birləşdirilə bilər. IP PBX həmçinin CTI funksiyalarını təmini mümkündür. IP PBX fiziki avadanlıq və ya proqram kimi mövcud ola bilər. == Funksiyası == IP PBX ilk növbədə gözlənilən trafik və kritikliyə əsaslanan tələblərə uyğun olaraq adi iş masasında və ya serverdə quraşdırılan proqramdır. 2019-cu ilə qədər IP PBX ilk növbədə dünya miqyasında bulud kommunikasiyası üçün iri korporativ və kommersiya bulud telefoniya operatorları üçün daxil olan və gedən zəng mərkəzi həlli kimi istifadə edilmişdir. IP PBX quraşdırılmada telefon dəstəyi üçün əsasən LAMP (Linux-Apache-MySQL-PHP) üzərində qurulmuş Asterisk istifadə edir. Bütün dünyada telekommunikasiya provayderləri əsas kommunikasiya kimi PRI ilə müqayisədə SIP-ə üstünlük verdikləri üçün PBX-lərə geniş tələbat olacağı gözlənilir. IP PBX proqram təminatı olduğundan, audiokonferensiya, canlı zənglərə XML-RPC nəzarəti, IVR, TTS/ASR (mətndən nitqə/avtomatik nitqin tanınması), həm analoq, həm də rəqəmsal sxemləri, SIP, Inter-Asterisk eXchange, H.323, Jingle və başqaları daxil olmaqla VoIP protokollarını dəstəkləyən PSTN qarşılıqlı əlaqəsi kimi müştərilərin tələbləri əsasında funksiyalar və xüsusiyyətlər dizayn edilə bilər.

Beynəlxalq fonetik əlifba, səsləri göstərən standart əlifba

Arqan (lat. Ricinus) — Ərəb ölkələrində yetişən 10 metrə boyunda olan ağac. Zeytuna bənzər meyvələri olur. Bu meyvənin çəyirdəyini kəndlilər qovurub, üyüdür. Bu yolla ortaya çıxan az miqdarda arqan yağından müalicəvi və kosmetik vasitə kimi istifadə edilir. == Təbabətdə == Arqan bitkisindən xalq təbabətində geniş isifadə olunur. Bu bitkidən alınan yağ müxtəlif dəri xəstəlikərində istifadə olunur. Onun antibakteriyal, nəmlədirici, sağaldıcı və yumuşaldıcı xüsusiyyətləri hələ qədim zamanlardan insanlara məlum idi.

Arqau (alm. Aargau‎, fr. Argovie, it. Argovia, romanş Argovia) — İsveçrənin şimalında kanton. Kantonun əvvəllər istifadə olunan adı - Aarqau, indi köhnəlmiş transkripsiyadır. Adını ərazisindən axan eyniadlı çaydan almışdır. Qərb tərəfində Bern, Zoloturn və Bazel torpaqlarının kantonları, Sürixin şərq tərəfində və Cənubi Lütsern və Suq yerləşir. İnzibati mərkəz Aarau şəhəridir. Sahəsi - 1403.8 km², əhalisi 627.340 nəfərdir (2012). == Tarixi == Qədim dövrlərdə Roma şəhəri Vindonissa kantonun ərazisində yerləşirdi.

Protokol dedikdə elə qaydalar toplusu başa düşülür ki onlar məlumatlar paketinin və ya məlumatın formatını müəyyənləşdirir İP protokolu başlıq və mətn hissələrindən ibarətdir. Başlıq hissə 20 baytlıq hissəni özündə saxlayır. Həmçinin vacib olmayan uzunluğu da ehtiyat kimi saxlayır.Başlıq hissə soldan sağa doğru ötürülür yəni 1ci növbədə bu versiyada ilk baytlar ötürülür. Daha sonra isə ardıcıl olaraq nizamlanmış formada sonrakı baytlara ötürülür. Sahə versiyası protokolun əsas versiyasıdır. Bu versiya imkan verir ki protokolu istənilən yerdə istifadə etmək mümkün olsun . Başlığın uzunluğu dəyişən qiymət alır. Xidmətlər tipi sahəsi xidmətlər siniflərini göstərir və etibarlılığın eləcə də sürətin müxtəlif kombinasiyalarını istifadə etməyə imkan verir. Ümumi uzunluğun maksimal qiyməti 65535 bayta bərabərdir. İdentifikator məlumatları qəbul edən hosta imkan verir ki alınmış məlumatlar fraqmentinin hansı hissəyə aid olduğunu müəyyən edir.

IP protokolu (Internet Protokol), kompüterlərin İnternet-i əmələ gətirərkən istifadə etdikləri ünvanlama protokolu olmaqla biryerdə, lokal şəbəkədə (local network, Local Area Network, LAN) İnternetə bağlı olmadan da istifadə edilə bilinər. Hal-hazırda bu protokolun ən çox istifadə edilən versiyası IPv4 – dür, 4 bölümlü olduğu üçün IPv4 deyilir (xxx.xxx.xxx.xxx). Yaxın zamanlarda IPv6 (IP version 6) – nın istifade edilməsi planlanır və bu barədə sınaqlar edilir. IPv6 – ya keçilmək istəmənin səbəbi kompüter və İnternetin istifade edilməyə başlanmasının artması səbəbiylə İnternetdəki hər kompüterə fərqli IP verəməyəcək hala gəlməsidir. Həmçinin IPv4-ün bu duruma gəlməsi mobil əlaqələri də imkansız edir. == Tarix == İnternet Protokolunun 4-cü versiyası (IPv4) IETF nəşri RFC 791-də (sentyabr 1981-ci il) təsvir edilmişdir ki, bu da 1980-ci ilin yanvarında verilmiş əvvəlki tərifi (RFC 760) əvəz edir. 1982-ci ilin mart ayında ABŞ Müdafiə Departamenti bütün hərbi kompüter şəbəkələri üçün standart olaraq İnternet Protokol Paketi (TCP/IP) haqqında qərar qəbul etdi.

IPv6 (IP version 6) – IPng (ing. Internet Protocol Next Generation) — 32 bit-lik bir adresə sahib olan IPv4-ün xüsusilə kompüterlərə IP adresi vermə mövzusunda tələbatı ödəmədiyi üçün IETF (The Internet Engineering Task Force) tərəfindən yaradılmaqda olan bir internet protokolu və ya network layer standartı-dır. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.

Adi ardıc (lat. Juniperus communis) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin cupressales dəstəsinin sərvkimilər fəsiləsinin ardıc cinsinə aid bitki növü. Hündürlüyü adətən 5–10 m, gövdəsinin diametri 0,2 m olan, çətiri möhkəm, konusşəkilli və ya yumurtaşəkillidir. Qabığı boz-qonur, lifli, zoğları qırmızı-qonurdur. İynəyarpaqları üç hissəli, ucu biz, uzunluğu 1,5 sm, eni 0,1–0,2 sm-dir, yaşıl, üst tərəfdən ağ zolaqlı və çöküntülüdür, budaqlarda 4 ilə qədər qalır. Mayda çiçəkləyir, erkək çiçəkləri sarı, dişi çiçəkləri yaşıldır. Qozaları yumru, diametri 0,6–0,9 sm-dir, yetişmiş meyvəsi göyümtül-qara, çöküntülüdür. Yavaş böyüyür. İllik boy artımı 10–15 sm-dir. 200 ilə qədər yaşayır.

II Abqar (e. ə. I minillik – e.ə. 53) — e.ə. 68—53-cü illərdə Edessanın hökümdarı. E.ə. 64-cü ildə II Abqar Şimali Mesopotamiyanın zəbt edilməsində Qney Pompeyin leqatı Lutsi Afraniyə kömək edərək Qədim Roma qoşunlarıyla ilə birləşmişdir. Fərziyələrdən birinə əsasən, e.ə. 53-cü ildə II Abqar triumvirat Mark Krassı ələ verdi, belə ki II Abqar Karr döyüşü zamanı onun qoşununu açıq sahəyə gətirdi və nəticədə romalılar məğlub oldular. Lakin Abqar döyüşün nəticəsindən heç bir xeyir görmədi, çünki elə həmən ildə Parfiya hökümdarı II Orod tərəfindən devrildi.